kokinalar

Bu öğlen yağmur çamur dinlemedim gene yemeğe çıktım. Bir saat de olsa, bu arada dışarıya çıkmazsam kendimi kötü hissediyorum. Karanlıkta uyan, yollara düş, üç vasıta değiştirip işe yetiş, akşam hava dört dedi mi kararsın, zaten önünde oturduğum pencereden sadece yanyana duran nişantaşı apartmanlarından başka bir şey görünmüyor, karanlıkta çık, gene bir telaş eve koş filan derken bir saatlik öğle arası bulunmaz hint kumaşı gibi benim gönlümde. Çıktım işte bu öğlen, yağmurda sanki hızlı yürürsem daha az ıslanacakmışım gibi, hızlı hızlı yürüyorum (bu arada biliyorsunuz yapılan araştırmalara göre yağmur altında normal tempoda yürüyenle hızlı koşan da aynı oranda ıslanıyormuş) yanımdan seyrana çıkmış bir nişantaşı hanımı geçti. Aaa elinde kokinalar var! Ben bir sevindim ki bu duruma, yaşasın kokinalar çıkmış filan oldum nedense. Severim onları, yaprakları diken gibi olsa da, her yıl alırım mutlaka evde yılbaşına yakın bir zamanda, kokmazlar ama yeşilli kırmızılı görüntüleri neşe verir bana. Demek vakti gelmiş ne güzel diye düşüne düşüne, bunu bloga yazayım diye karar verdim ve nette bir “kokina okuması” yaptım. Aaaaa neler buldum valla inanamazsınız. Kokina deyip geçmeyin bakın bir kere bunların latince adı ruscus aculetus, Türkçede ise tavşan memesi (çok yaratıcı olduğunu kabul edin lütfen). Bakın bir botanik sitesi nasıl anlatıyor onları:

Türkiye’nin kuzeyinde ve batısında yetişen her mevsim yeşil bir bitkidir. Çiçekleri başkalaşım (metamorfoz) sonucunda yaprak görünümü kazanan dallarının üzerinden çıkar. Bu nedenle meyveleri yaprakların üzerinden çıkıyormuş gibi gözükür. Sonbaharda olgunlaşan parlak kırmızı renkli meyveleri nohut büyüklüğündedir. Bitkinin toprakaltı kısımları her yıl toplanarak ihraç edilmektedir. Aşırı toplama nedeniyle doğal yayılış alanlarında sayıları oldukça azalmıştır. Ayrıca her yıl Aralık-Ocak aylarında dallarının ucuna Smilax excelsa’nın kırmızı renkli meyveleri bağlanarak İstanbul sokaklarında “kokina” adıyla satılır.

Meğerse bunların tek meyvesi olurmuş, onun için başka bir çiçeğin meyveleri ekleniyormuş. Tevekkeli değil, çingeneler hep sicimle bağlarlar kırmızı küçük topçukları. Eski İstanbul Rumları pek severmiş bu çiçekleri, hatta parası olmayanlar yılbaşı ağacı yerine bunları alıp pamuklarla süslerlermiş evlerinde.

Sonra, kokina kelimesi Rumca’da kırmızı anlamına geliyormuş ve hepimizin bildiği bir eski şarkıda geçiyormuş. Hadi mırıldanıyoruz şimdi: bir dalda iki kiraz, biri al biri beyaz.. Ne oldu? Kokina bunun neresinde mi diyorsunuz, bakın bu şarkının Yunancası da var, aynı melodi üzerine başka sözlerle (ama ortak konu aşk), Candan Erçetin de son albümünde hani hem Türkçe hem Yunanca sözlerle karışık söylemişti ya, orada var işte.

Bir Dalda İki Kiraz- ΣΑΛΑ ΣΑΛΑ(İstanbul Türküsü)

Σάλα σάλα, μες στη σάλα τα μιλήσαμεNα με πάρεις,

να σε πάρω συμφωνήσαμε

Sala sala, mes sti sala ta milisame

Na me paris, na se paro simfonisame

Πότε μαύρα, πότε άσπρα, πότε κόκκινα

Tην καρδιά μου να ζητούσες θα στην έδινα

Pote mavra, pote aspra, pote kokina

Tin kardya mu na zituses tha stin edina

Bir dalda iki kiraz biri al biri beyaz

Eğer beni seversen mektubunu sıkça yaz

Sallasana sallasana mendilini

Akşam oldu göndersene sevdiğimi

Bir dalda iki ceviz aramız derya deniz

Sen orada ben burada ne bet kaldı ne beniz

Sallasana sallasana mendilini

Akşam oldu göndersene sevdiğimi

Türkiye - Yunanistan-- (Söz ve müzik anonim olarak kaydedilmiş)

Müzikten de bahsettik, içinde kokina geçen şiir de varmış meğerse. Hem de sevgili Edip Cansever’in bir şiiri...

size bir olay anlatayım, çok kısa

bir kış günüydü, kar yağıyordu

gök sapından boşalmış papatya yaprakları gibi duruyordu

kapıda ruhi beyi gördüm

gözleri kıpkırmızıydı

çiğnenmemiş karın üstünde

iki tek kokina gibi duruyordu gözleri

beni birine gösteriyordu eliyle

yanında kimseler yoktu

birine yakınıyordu benden

yanında kimseler yoktu

bir adım daha attı

eli bir bıçak ucu gibi sipsivriydi, uzundu

ve nasıl olduysa oldu

yitirdim bir anda gözden

hani düş gördüm desem

o zaman sağ bileğim niye kanıyordu.

Işte böyle. Bir hanımın elindeki kokinalardan nereye geldik değil mi sevgili dostlar (kendimi Tv programcısı mı sanmaya başladım nedir). Sözlerime burada şimdilik son verirken, kokinaların bana çağrıştırdığı kadar neşeli, güzel günleriniz olsun dilerim. Sevgilerimle efendim.