brooklyn çılgınlıkları

Paul Auster'in yeni kitabı çıktı. yani aslında "yazı odasında yolculuklar" kitabından önce yazdığı ama Türkçe'ye, Auster'in en iyi çevirmenlerinden Seçkin Selvi tarafından yeni kazandırılan kitabı: brooklyn çılgınlıkları.

bu kitap Auster'in önceki kitaplarına pek benzemiyor; yani diğerleri kadar tesadüfler, şansın aniden bir o yana bir bu yana dönüşü yok içinde. aslında var da, hikayeye o kadar hakim değil diyelim. ama sıcak, ayakları yere basan, auster'in sürükleyip su gibi akan anlatımı var içinde. şu ilk cümleye bakar mısınız?:

"Ölmek için bir yer arıyordum. Birisi Brooklyn'i önerdi; ben de ertesi sabah çevreye bir göz atayım diye Westchester'den kalkıp Brooklyn'e gittim."

kitabın arka yazısından alıntılayayım hikayeyi:

Eski hayat sigortacısı Nathan Glass, yakalandığı hastalıktan ötürü ölüme gün saymaktadır. Karısından boşanmış, emekli olmuş, tek kızından kopmuştur. Bir başına kalmak için, kimsenin kendisini tanımadığı Brooklyn'e gelir. Bir süre sonra nicedir kayıp olan yeğeni Tom Wood'la karşılaşır. Tom'un çalıştığı kitabevinin sahibi Harry Brightman da, kaderin Brooklyn'e sürüklediklerindendir. Tom ve Harry aracılığıyla dünyası genişleyen Nathan yepyeni dostlar edinir. Giderek başkalarının acıları ve yaşam savaşları kendi umarsızlığına ağır basacaktır... Günümüz Amerikan edebiyatının en seçkin yazarlarından Paul Auster'ın yeni romanı Brooklyn Çılgınlıkları, hiç kuşkusuz, en içten, en coşkulu kitabı. Üç kişinin Brooklyn'de kesişen yaşam çizgilerini ustalıkla ören roman, sıradan insan yaşamının görkem ve gizemlerine unutulmaz bir övgü.

merak etmeyin, hikayenin sonuna kadar ölmüyor nathan, hatta bir sürü insanın hayatında kayda değer bir sürü değişikliklere sebep oluyor. içinde geçen bir söz çok hoşuma gitti, peri'ye de yazdım, sırf bu cümle bile bir kitap doldurabilir:

Birden yetmişlerin sonunda gördüğüm bir filmden bir cümle geliyor aklıma. Filmin adını da, oyuncularını da çoktan unutmuşum, ama o sözcükler daha dün duymuşum gibi kafamda çınlıyor:"çocuklar, çocuk sahibi olmanın dışındaki herşeyin tesellisidir."

Bir de beni çok etkileyen bir Kafka öyküsü var içinde. oyuncak bebek hikayesi.

Kafka'nın 40 yaşında ölmesinden bir yıl önceki son yılı; Polonya'daki tutucu Yahudi ailesinden kaçıp Berlin'e yerleşir, Dora Diamant adında ondokuz-yirmi yaşlarında bir kıza aşık olur. kız, Kafka'nın yarı yaşındadır; ama ona yıllardır yapmak isteyip de yapamadığı şeyi, Prag'dan ayrılma cesaretini bu kız verir ve Kafka'nın birlikte yaşadığı ilk ve tek kadın olur. Kafka 1923 sonbaharında Berlin'e gelir ve ertesi ilkbaharda da ölür; ama bu son ayları muhtemelen yaşamındaki en mutlu aylardır. giderek bozulan sağlığına rağmen. yiyecek kıtlığı, siyasal ayaklanmalar, alman tarihinin gördüğü en ağır enflasyon gibi Berlin'deki sosyal durumlara rağmen. bu dünyada fazla zamanı kalmadığını kesinlikle bilmesine rağmen.

Kafka, Dora ile hemen her ikindi vakti parkta gezintiye çıkmaktadır. birgün parkta hıçkırarak ağlayan küçük bir kız çocuğu görürler. Kafka kıza ne olduğunu sorar, kız da oyuncak bebeğini kaybettiğini söyler. Kafka kızı teselli etmek için hemen bir hikaye uyduruverir ayaküstü, "o seyahate çıktı" der. kız şaşırır, nereden bildiğini sorar. o da "çünkü bana mektup yazdı" der. kız kuşkulanır, mektubun yanında olup olmadığını sorar, o da yanlışlıkla evde bıraktığını ama yarın getireceğini söyler ve eve gider gitmez de bu mektubu yazmak için masasının başına geçer. dora, bu mektubu kafka'nın kızı kandırmak için değil de, kendi yapıtlarını yazarkenki ciddiyeti ve titizliğiyle yazdığını söylemektedir. kafka ertesi gün parka gider, kız onu beklemektedir. küçük kız okuma yazma bilmediğinden mektubu ona kafka okur, taş bebek gittiği için üzgünmüş ama hep aynı insanlarla olmaktan sıkılmış, dünyayı görmek ve yeni dostlar edinmek istiyormuş, küçük kızı sevmediği için değil, ama çevresini değiştirmek istediği için gitmiş, bu yüzden bir süre ayrı kalacaklarmış, ama ona hergün mektup yazıp neler yaptığını da anlatmaya söz veriyormuş. Kafka, kız için 3 hafta mektup yazmayı sürdürmüş ve hergün parka gidip küçük kıza mektupları okumuş: taş bebek büyümüş, okula gitmiş, yeni insanlarla tanışmış vesaire, ama her mektupta kızı ne kadar sevdiğini yinelemiş yine de birtakım sorunların onun dönüşünü engellediğini yazmaktaymış, böylece kızı taşbebeğin hayatından tamamen çıkacağı ana kızı hazırlamış. inandırıcı bir son bulmaya çok çabalamış, bunu başaramazsa büyünün bozulacağından korkuyormuş Kafka, sonunda taşbebeği evlendirmeye karar vermiş ve bebeğin aşık olduğu delikanlıyı, nişanı, köy düğününü, hatta bebekle kocasının oturdukları evi bile uzun uzun anlatır ve mektubun son satırında bebek eski ve sevgili arkadaşına veda eder. tabii bu noktaya gelindiğinde küçük kız artık bebeğini aramaktan ve onu özlemekten vazgeçmiştir. Kafka, kıza bebeğin yerine başka birşey vermiştir çocuğa ve o üç hafta içinde kızın üzüntüsünü gidermiştir.

bu hikaye beni çok etkiledi, bu mektupları okumak isterdim. işte edebiyatın büyüsü budur.

Auster'la hiç tanışmayanlar: kehanet gecesi, yanılsamalar kitabı ya da timbuktu ile başlayabilirsiniz. iyi keşifler.